40 jaar Utrechtse Kinderboekwinkel

21 oktober 1981 opende Lia Reedijk De Utrechtse Kinderboekwinkel in de Predikherenstraat, dat was een goede zet van haar!

De veertigste verjaardag van de winkel is een mooie gelegenheid om terug te blikken.

Hoe het begon

Tijdens haar studie Nederlands aan de Universiteit van Utrecht, had Lia een invalbaan op een middelbare school. De grootste (en leukste) uitdaging was om de kinderen aan het lezen te krijgen.  Ze maakte daar veel werk van. Ze vroeg advies in de boekhandel en ze las heel veel voor in de klas. Het gaf veel voldoening dat de leerlingen na de kerstvakantie kwamen vertellen welke boeken ze met de feestdagen gekregen hadden en te ontdekken dat de titels die ze gepromoot had, op de verlanglijstjes terecht waren gekomen. Na deze enerverende invalbaan, liep Lia stage bij een bibliotheek. Het was heerlijk om te toeven tussen de boeken maar ze bracht wel erg veel tijd in het magazijn door, en kwam wat te weinig onder de mensen naar haar zin. De balans opmakend na deze twee ervaringen, wist Lia wat ze wilde: iets met boeken, iets met kinderen, iets met boeken promoten… een Kinderboekwinkel! Ze ging de vakopleiding voor de boekhandel volgen en werken bij Boekhandel Bouwman in Bilthoven. Daar kwam ze in een leuk, belezen team terecht waar ze veel praktische vaardigheden verwierf en vooral ook praktisch leerde denken. Op de vakopleiding ontmoette Lia Nanny Hoegen, die toen bij Broese werkte. En, toeval of niet, toen Lia buurman Theo uit de Zilverstraat vertelde van haar plan een Kinderboekwinkel te openen, was zijn eerste reactie: ‘dan moet je Nanny beter leren kennen.’

Predikherenstraat 26

Met Nanny, die inmiddels bij Lemniscaat werkte, oriënteerde Lia zich verder op het boekenvak. Boekwinkels in heel Nederland werden bezocht om inspiratie op te doen. Fondslijsten en folders van verschillende uitgeverijen werden avonden lang grondig bestudeerd en besproken. Riana Luijcks van de Bibliotheek Utrecht sloot aan bij deze besprekingen om advies te geven. Nanny en Lia gingen bij de uitgevers langs. Ze waren een goed koppel: ‘ze vonden Nanny leuk en mij betrouwbaar,’ aldus Lia. De uitgevers geloofden in de kracht van kleine, zelfstandige boekwinkels en hadden vertrouwen in het plan van Lia. Op die manier bouwden Lia en Nanny aan het assortiment van de winkel.

Het allereerste boek dat Lia inkocht: Waar is Dribbel?

Via het Utrechts Monumentenfonds kon Lia het pand in Predikherenstraat op nummer 26 huren. Op 21 oktober 1981 opende de winkel met een vrolijke theater-act.

Lia woonde boven de winkel. In haar woonkamer ontving ze schoolklassen en organiseerde ze tentoonstellingen.

Van dinsdag t/m zaterdag was de winkel open. Op maandag gaf Lia les op de vakopleiding die ze inmiddels zelf had afgerond. Zo verdiende ze  geld voor de huur.

Het was van het begin af aan een gezellige winkel. Er woonden veel kinderen in de buurt die langskwamen voor een praatje en om boeken te bekijken. En die kinderen hielpen ook mee, bijvoorbeeld bij het plakken van adresstickertjes op de nieuwsbrieven die Lia verstuurde.

De eerste jaren waren er veel vrienden en vrijwilligers die hielpen in en om de winkel. Later, toen de winkel (qua omzet) groeide, kwamen er stagiaires van de Frederik Muller Academie en betaalde medewerkers.

Die groei kwam niet helemaal vanzelf. Een studievriend schreef voor het goed gelezen krantje ‘Groot Utrecht’ en besteedde af en toe aandacht aan Lia’s winkel. En Lia schreef een brief aan Bonnie Vondeling, adjunct directeur van de Bibliotheek. Dat bleek een gouden zet te zijn: het begin van een hechte vriendschap en van een jarenlange samenwerking met de Bibliotheek die tot op de dag van vandaag voort duurt.

De uitdaging voor Lia was steeds nieuwe en unieke artikelen te vinden die de moeite waard waren om aan het assortiment kon toevoegen. Daarvoor bracht ze bijvoorbeeld veel bezoeken aan beurzen zoals de jaarlijkse kinderboekenbeurs in Bologna. Met een auto vol spullen als posters en natuurlijk boeken kwam ze dan terug naar Utrecht. Ze zag daar fraaie praatplaten die ze in een volgende vakantie  in Spanje bij de uitgever ophaalde.

Ganzenmarkt 10

Toen de winkel  bijna 12 ½ jaar bestond, leek dat een uitgelezen moment voor een nieuwe stap. Lia zag twee mogelijkheden: de winkel in de Predikherenstraat opnieuw inrichten of een nieuwe ruimte zoeken. Ze keek rond in de buurt naar een geschikt plekje en deed briefjes in brievenbussen bij panden die haar wel wat leken. Intussen vroeg ze binnenhuisarchitect Gerard van de Berg om een plan te maken voor een upgrade van de winkel in de Predikherenstraat. Die verbouwing was bijna klaar, toen er toch een reactie op een van haar briefjes kwam. De eigenaren van Ganzenmarkt 10 wilden hun pand aan haar verkopen. Opnieuw toog Gerard van de Berg aan het werk en in januari 1994 verhuisde de winkel. Deze keer ging niet Lia boven de winkel wonen, maar haar inmiddels studerende dochters wel.

Eind 2011 besloot Lia dat het moment daar was om de winkel over te dragen. De winkel stond er goed voor, met naast de kleurrijke fysieke plek op de Ganzenmarkt ook een website met informatie en online winkel. In september 2012 was het zover: Lia verkocht de winkel en is sindsdien  -nog steeds onverminderd belezen, bevlogen en enthousiast-  betrokken als adviseur en vaste invaller.

Het assortiment door de jaren heen

Van realistisch naar fantasy 
Meteen vanaf de oprichting was er een 14+ kast. Deze was gevuld met voornamelijk realistische boeken. Ook in de andere kasten stonden in de jaren 80 voornamelijk realistische boeken en ook wel de zogenoemde ‘probleemboeken’.

Een enorme omslag in het assortiment werd veroorzaakt door het verschijnselen van Harry Potter en de Steen der wijzen in 1998. Lia bestelde twee exemplaren voor de winkel. Zij en de haar toenmalige medewerkers Birgit en Marieke lazen het en alle drie waren ze meteen razend enthousiast. Grote stapels werden vervolgens ingekocht en de winkel kon nieuwe, tot dan toe lastig te motiveren doelgroepen goed bedienen. Kinderen met dyslexie bijvoorbeeld, die wat weerzin tegen lezen hadden opgebouwd.  Door de beeldende, fantasievolle taal van J.K. Rowling zagen ze het allemaal voor zich en werd lezen ineens wel een optie. Toen het tweede boek verscheen, organiseerde Lia een presentatie in kelder met ‘Hermelien’, de zus van medewerker Marieke die zich overtuigend verkleedde. Het Jeugdjournaal had lucht van dit feest gekregen en kwam langs. Bij deel 3 was er een groot feest in en om de winkel en het Stadhuis. Toen iemand informeerde of er een Harry-Potter-Fanclub in Nederland was, antwoordde Lia ‘ja’ en richtte deze meteen op. Dat was weer aanleiding voor het Jeugdjournaal om langs te komen en de aanmeldingen voor de fanclub stroomden vanuit het hele land binnen. Bij een volgend deel was er een groot feest in het Spoorwegmuseum, met stomend binnenrijdende Zweinsteinexpress.

Als gevolg van het enorme succes van Harry Potter, verschenen er meer magische boeken en meer hele planken vullende series.

Boeken voor baby’s
In 1981 was er één plankje met kartonnen boekjes voor de allerkleinsten, kinderen vanaf een half jaar, in die tijd een nieuwe doelgroep voor uitgevers om kinderboeken voor te maken. Inmiddels vullen we met gemak hele kasten met titels. Dankzij onder meer de inspanningen van Boekstart is het algemeen bekend dat je voor een goede taalontwikkeling niet vroeg genoeg met lezen kunt beginnen. We verkopen nu boeken voor kinderen vanaf 6 weken oud, zoals onze bestseller, het contrastboekje Baby ziet.

Eerste leesboeken
Ook de eerste leesboeken voor beginnende lezers maakten gedurende 40 jaar een grote, kwalitatieve verandering door. Als positief opvallend omslagpunt noemt Lia de boeken van Sylvia Vanden Heeden en Thé Tjong-Khing over Vos & Haas. Deze mooi vormgegeven boeken met grappige, rijke verhalen waren een verademing als alternatief voor de wat houterige verhaaltjes die tot dan toe te koop waren voor startende zelf-lezers. En die ontwikkeling gaat door. Het belang van aantrekkelijke boeken voor kinderen die bezig zijn met leren lezen wordt onderkend. De succesvolle Tijgerleesboeken, een serie die van 2016 bestaat en waar jaarlijks nieuwe grappige en spannende boeken bij komen, is daar een zeer geslaagd voorbeeld van.

Humor en cartoonesk
Een andere grote verandering in het assortiment werd ingezet in 2009 met de verschijning van het eerste deel van ‘Het leven van een loser’ in Nederland. De combinatie van humor en veel cartooneske illustraties, maakte dat de serie al gauw een grote schare fans kreeg en heel veel navolging van soortgelijke boeken. Deze zogenoemde graphic novels zijn niet meer weg te denken uit onze kasten.

Wat 40 jaar lang onveranderd bleef

De winkel verhuisde van de Predikherenstraat naar de Ganzenmarkt. De papieren nieuwsbrief werd digitaal. Eind jaren 90 kwam er een website, eerst met enkel informatie over de winkel, vanaf 2006 ook met webwinkel. In 2012 wisselde de winkel van eigenaar. Wat in 40 jaar een constant gegeven is, is de liefde voor boeken en de gedrevenheid iedere klant het beste advies te geven om zo bij te dragen aan het leesplezier van kinderen in Utrecht en de wijde omstreken.

Wil je het verhaal uit Lia’s eigen mond horen? Bekijk dan dit filmpje op Youtube.